روز یکشنبه، بیست و نهم اسفند ماه سالروز ملی شدن صنعت نفت ایران است. در بیست و نهم اسفند ماه سال 1329، حماسهای به یادماندنی توسط مردم انقلابی ایران و به رهبری روحانیت شیعه رقم خورد که تبدیل به نقطه عطفی در تاریخ مبارزات ملت ایران گردید. در این روز، سالها تلاش مبارزین ضد سلطه استعمار به نتیجه رسید و صنعت نفت ایران که از بدو پیدایش آن از سوی استعمارگران خارجی و در راس آنها دولت استعمار پیر یعنی انگلیس به چپاول میرفت، ملی شد و به این ترتیب دست طمع استعمار از دامن ملت ایران کوتاه گردید.
بدون تردید این حماسه در گرو رهبری دینی و اتحاد و حضور یکپارچه مردم مسلمان ایران رقم خورد. در جریان ملی شدن صنعت نفت، مبارزات روحانیت انقلابی و تاکید مراجع عالیقدر شیعه بر استمرار این مبارزات موجب شد مردم مسلمان بطور گستردهای وارد صحنه شوند و با هموار کردن مسیر دشوار نیل به این مقصود، سیاستمداران را جهت تکمیل حماسه یاری نمایند. در این حماسه نقش آیتالله سیدابوالقاسم کاشانی بیبدیل است. وی هرگونه تلاش و کوشش برای ملی شدن صنعت نفت را «تکلیف دینی و وطنی ملت مسلمان ایران» اعلام نمود و به دنبال آن سایر علما و برخی مراجع که در راس آنها آیتالله العظمی خوانساری قرار داشت، به طور جد به حمایت از آیتالله کاشانی برخاستند. آیتالله خوانساری در اعلامیهای که به حمایت از تلاشهای آیتالله کاشانی منتشر نمود، نوشت: «با اینکه مثل حضرت مستطاب آیتالله کاشانی – دامت برکاته – که مجتهدی عادل و با شهامت و دلسوز و فداکار برای مصالح دین و دنیای مردمند و با این همه جدیت، ترغیب و تحریض مردم را بیدار میکنند، دیگر مجال عذری برای کسی باقی نمیماند".
در آن سالها، دولت انگلستان که از طریق قراردادهای استعماری منابع نفتی ایران را به تاراج میبرد و از قبل آن سرمایه هنگفتی به دست آورده بود، ملی شدن صنعت نفت ایران را خطری بسیار بزرگ برای منافع خود میدانست و به همین دلیل، با بهره جستن از قدرت مهرههای نفوذی و تحت سلطه خود در دربار پهلوی همه تلاش خود را به کار گرفت تا از ملی شدن نفت ایران جلوگیری نماید. در آن سالها، بواسطه مبارزات خستگیناپذیر آیتالله کاشانی مجلس شورای ملی از اقلیتی پرقدرت برخوردار شده بود و همین اقلیت در طرحی که متن آن با نامه دکتر محمد مصدق به مجلس ارائه شد، پیشنهاد نمود صنعت نفت در مناطق کشور بدون استثنا ملی اعلام شود؛ یعنی عملیات اکتشاف، استخراج و بهرهبرداری دردست ملت ایران قرار گیرد.
این پیشنهاد با مخالفت سپهبد رزم آرا به عنوان نخستوزیر رژیم پهلوی و دست نشانده انگلیس روبرو شد و او با موضعگیری به نفع شرکت نفت و استعمارگران انگلیسی خطاب به نمایندگان مجلس شورای ملی گفت: «ما ایرانیها یک لوله هنگ هم نمیتوانیم بسازیم، چطور میخواهید نفت را ملی کنید؟ بگذارید نفت دست انگلیسیها باشد. هرچه میگویند گوش کنید. این چه کاری است که شما میکنید؟» رزم آرا حتی پا را فراتر از این نهاد و ضمن تهدید به کودتای نظامی، گفت مسجد را بر سر آیتالله کاشانی و مجلس را بر سر اقلیتها خراب خواهد کرد.
پس از آنکه این سخنان موجب گردید پیشنهاد ارائه شده در مجلس رای نیاورد و به تصویب نرسد، رهبری آیتالله کاشانی و حمایت علما موجب گردید این خواسته به درخواستی ملی تبدیل شود و متعاقب آن مردم با تظاهرات و حضور گسترده خود در صحنه به دعوت آیتالله کاشانی پاسخ مثبت دادند و موج بزرگی از مخالفت با اقدامات ضد ملی دولت به راه انداختند. اظهارات توهین آمیز رزم آرا که به شدت مردم را عصبانی کرده و تنفر عمومی از او را ایجاد کرده بود، در روز شانزدهم اسفند ماه 1329 به واکنشی تاریخی تبدیل شد. در این روز نخستوزیر وقت رژیم شاه و مخالف سرسخت ملی شدن صنعت نفت که از مهرههای سرسپرده انگلیسیها نیز بود، در برابر مسجد شاه (مسجد امام فعلی) در بازار تهران به دست خلیل طهماسبی از اعضای فعال جمعیت فدائیان اسلام با شلیک 3 گلوله از پای در آمد و به این ترتیب سرسختترین مخالف ملی شدن صنعت نفت و خواسته عمومی مردم از صحنه روزگار حذف گردید. کمتر از 2 هفته پس از کشته شدن رزم آرا، لایحه ملی شدن صنعت نفت در آخرین روز سال 1329 در مجلس شورای ملی مطرح و به تصویب رسید.
این مصوبه به عنوان یکی از مهمترین رخدادهای خبری سراسر جهان در آخرین روز سال 1329 تبدیل شد و رادیو لندن در تفسیری که به همین مناسبت در برنامه خود داشت، درحالی که نمیتوانست شدت عصبانیت دولت انگلیس از تصویب این قانون و همچنین ناراحتی لندن از تلاشهای آیتالله کاشانی را پنهان نماید، اعلام کرد: «امروز پارلمان ایران پیشنهاد ملی کردن صنعت نفت را در کشور تصویب کرد. این پیشنهاد از سوی عده معدودی مرتجع و ثروتمند و همچنین یک عده ملای متعصب که در راس آنها سیدابوالقاسم کاشانی قرار گرفته است، پشتیبانی میشود. چند تن منفی باف که عدهای از جوانان سادهلوح از آنها پیروی میکنند، فریاد میکردند «نفت ایران برای ایرانی»، ولی هیچکس نگفت چه طور ممکن است که ایرانی، نفت خود را اداره کند. فقط کسانی از قبیل رزم آرا که میدانستند اداره کردن نفت به دست ایرانی عملی نیست، با پیشنهاد ملی شدن مخالفت کردند.»
روز یکشنبه، این حماسه 66 ساله خواهد شد، حماسهای که مردم ایران ثابت کردهاند هرگاه اراده نمایند، قادر هستند نظیر آن را در برهههای مختلف و حساسترین زمانها بیافرینند و مانند 29 اسفند سال 1329 دست هر طمع کار استعمارگری را از دامن ثروتهای ملی و متعلق به ملت ایران قطع نمایند.